Links of rechts wandelen tijdens een wandeltocht

• De vragenlijst is uitgezet onder 360 KWbN-organisaties en door 72 volledig ingevuld. Dat komt neer op een respons van 20%, waarmee het onderzoek representatief is.
• De 72 organisaties organiseren op jaarbasis in totaal 268 wandeltochten en –evenementen. Dat is gemiddeld 3,7 tochten per organisatie.
• Op de vraag ‘Laat je jouw wandelaars aan een bepaalde kant van de weg lopen?’ antwoordden 40 organisaties met Ja en 32 met Nee.
• Op de vraag ‘Wie bepaalt aan welke kant van de weg de wandelaars moeten lopen’ antwoordden 51 organisaties met ‘Wij als organisatie zelf’ en 21 met ‘Niet van toepassing’.
• Op de vraag of organisaties een veiligheidsadvies van KWbN over links of rechtslopen zouden opvolgen, was het antwoord 41 keer Ja, 8 keer Nee en 23 keer ‘Dat weet ik niet’.

Uit ons onderzoek blijkt dat tochtorganisaties heel bewust bezig zijn met de veiligheid van hun deelnemers. Veel organisaties laten de wandelaars grotendeels links van de weg lopen. Zo kunnen die tegemoetkomend verkeer zien aankomen en daar beter op anticiperen. Links heeft vooral de voorkeur als deelnemers individueel of in kleine groepjes lopen. Links lopen wordt door meerdere organisaties specifiek voor buiten de bebouwde kom geadviseerd.

Voor wandelaars in grotere groepen hanteren tochtorganisaties vaker de rechterkant van de weg. Fietsen en auto’s kunnen dan langs een groep rijden zonder tussen de wandelaars terecht te komen. Organisaties vinden rechts lopen bijvoorbeeld ook veiliger:  

• als er aan de linkerkant geen stoep of voetpad is, maar wel aan de rechterkant;
• als de situatie aan de linkerkant (bijvoorbeeld in bochten) onoverzichtelijk is;
• als zij daarmee een dubbele oversteek van een weg kunnen voorkomen.

Links of rechts is voor veel organisaties dan ook afhankelijk van de verkeerssituatie ter plaatse. Hier en daar wordt er dan ook van links naar rechts gewisseld en omgekeerd. Altijd afhankelijk van de omstandigheden en met het oog op de veiligheid van de deelnemers.  

Kiest een tochtorganisatie voor links of rechts lopen, dan vermeldt zij dit vaak in de routebeschrijving en/of maakt zij dit onderweg kenbaar met bepijling of borden. Ook worden verkeersregelaars en andere vrijwilligers geïnstrueerd om wandelaars op de veilige kant te wijzen.

De wettelijke verplichting om aan bepaalde kant van de weg te lopen is in 1993 losgelaten (zie ‘Verkeersregels voor Voetgangers’). Een wandelaar (voetganger) moet naar eigen inzicht bepalen wat voor hem of haar de veiligste kant is. Sommige organisaties laten de keuze voor links of rechts dan ook bewust aan hun deelnemers over.

Bij grote wandeltochten en –evenementen met massale deelnemersgroepen worden (delen van) wegen sowieso voor verkeer afgesloten. In dat geval maakt het niet uit waar wandelaars lopen; ook  midden op de weg is het dan veilig. Datzelfde geldt voor wandeltochten met routes die uitsluitend door natuurgebied lopen. Ook op bos-, heide- en duinpaden of op het strand zijn deelnemers vrij om te gaan waar zij willen.

Organisaties van overige wandeltochten bepalen zelf of zij deelnemers uit veiligheidsoogpunt links of rechts laten lopen. Dat is niet iets wat vanuit de gemeente, politie of veiligheidsregio wordt bepaald of opgelegd.

Links of rechts lopen blijft voor KWbN een verantwoordelijkheid van tochtorganisaties zelf. Lokale verkeerssituaties verschillen per wandeltocht en die kan een organisatie zelf het beste beoordelen. Belangrijk is dat de veiligheid van de deelnemers altijd voorop staat. Dit ontslaat deelnemers niet van de plicht om ook zelf alert te blijven. Ook tijdens een wandeltocht moeten zij verkeerssituaties zelf op veiligheid inschatten.

Verkeersregels voor voetgangers

De regels voor het verkeer in Nederland liggen vast in het Reglement Verkeersregels en Verkeerstekens 1990 (RVV 1990). In artikel 4 staat dat voetgangers gebruik moeten maken van een trottoir of voetpad. Als dat er niet is, mogen zij op het (brom)fietspad lopen. Ontbreekt ook dat, dan mag een voetganger gebruik maken van de berm of de uiterste zijde van de rijbaan.

Lange tijd waren voetgangers verplicht om links van de weg te lopen. Die bepaling is met ingang van 1993 vervallen. Sindsdien moeten voetgangers naar eigen inzicht de veiligste situatie kiezen. Dat kan links van de weg zijn, maar afhankelijk van de wegindeling en de situatie ook rechts.  

Volgens artikel 9 van de RVV 1990 mogen voetgangers de rijbaan wel gebruiken als zij een colonne of optocht vormen. Voor een colonne of optocht gelden de verkeersregels voor wagens (artikel 2). Bestuurders van wagens zijn verplicht om zoveel mogelijk rechts te houden (artikel 3).

Buiten de bebouwde kom moet een voetgangerscolonne ’s nachts en bij slecht zicht overdag verlichting meevoeren. Aan de linker voorzijde een lantaarn die naar alle zijden wit of geel licht uitstraalt; aan de linker achterzijde een lantaarn met rood licht naar alle zijden (artikel 37).